Οι Γυναίκες ήταν αντάρτισσες του Δημοκρατικού Στρατού στη Δυτική Κρήτη που η έξοδος τους στο Βουνό σχετιζόταν όχι μόνο με τα αιτήματα για Ελευθερία και Δημοκρατία αλλά και με την εξέγερση τους ως γυναίκες ενάντια σε μια πατριαρχική ασφυκτική κοινωνία.
Για την κοινωνία, οι γυναίκες στο Βουνό ήταν οι μάγισσες της Federici, ήταν αλλότριες. Kομμουνίστριες, ντυμένες με ανδρικά ρούχα, νέες, όμορφες, ελεύθερες, στο Βουνό κατέκτησαν δικαιώματα. Για την αντίδραση δεν μπορούσε παρά να είναι ελευθέρων ηθών. Ήταν όμως ηρωίδες αρχαίας τραγωδίας, που κάποιες έμειναν ώς το τέλος, θυσιάστηκαν, έμειναν άταφες. Άλλες φυλακίστηκαν, εξορίστηκαν. Για πολλά χρόνια σιώπησαν και τώρα πλέον δεν έχουν φωνή να μιλήσουν. Αν και βρέθηκαν ημερολόγια και αρχεία, οι εχθροί τα εξαφάνισαν, ενώ τα όποια αρχεία του κόμματος ήταν απροσπέλαστα. ∆εν υπάρχει καθόλου φωτογραφικό υλικό από τη ζωή στο Βουνό και για ορισμένες δεν ήταν δυνατόν να βρεθεί ούτε μια φωτογραφία τους.
Στις Δημόσιες Αναγνώσεις “MEMORIA. Φωνες μες στη σιωπή” ενώνονται τα θραύσματα, οι παρατεταμένες σιωπές, εκείνες οι λέξεις που ψιθυρίζονταν, τα συν-αισθήματα. Το υλικό προέρχεται από τον τύπο της εποχής, από αρχεία που βρέθηκαν στα Χανιά, από βιβλία για τον Εμφύλιο, από διηγήσεις συντρόφων και συγγενών,απο τη συζήτηση με τη μοναδική που πρόλαβα ζωντανή την Αργυρώ Κοκοβλή και απο τη συζήτηση με τον σύντροφο τους στο Βουνό Λευτέρη Ηλιάκη.
Οι γυναίκες στο ταξίδι τους στο Βουνό σε μονοπάτια δύσβατα μεταμορφώθηκαν σε αγρίμια, σε άνθη, σε πουλιά.
Οι φωνές μας – μεταφέρουν τις ανείπωτες ιστορίες τους. Οι γυναίκες αν και έρχονται απο το παρελθόν είναι στραμμένες προς τον μέλλον. Η Ιστορία είναι παρούσα και μας αφορά. Όπως και το τραύμα από το οποίο προέκυψαν οι ιστορίες τους.
Η δράση πραγματοποιήθηκε την Τετάρτη 21 Οκτωβρίου 2020, ώρα 18.00, στο Αμφιθέατρο της Αίθουσας Περιοδικών Εκθέσεων (-1) ΕΜΣΤ
Σύνθεση,έρευνα και συγγραφή: Ελένη Τζιρτζιλάκη(www.nomadikiarxitektoniki.net)
Αναγνώσεις:Νατάσα Νταϊλιάνη,Παγώνα Ζάλη,Μαγδαληνή Κρυσταλλινού,
Μυρτώ Μπελοπούλου,Βασιλική Νομίδου,Ελένη Τζιρτζιλάκη
Κίνηση: Δανάη Μανωλέσου
Υπεύθυνη Προβολής:Χριστίνα Κατσάρη
Ζωγραφιές:Ελένη Τζιρτζιλάκη
Λήψη Βίντεο:Γιαννης Μισουρίδης ,Στέφανος Χανδέλης
Λήψη Ηχου: Στέλιος Κουπετώρης
Σύνθεση υλικού :Γιάννης Μισουρίδης
Ηχητικές λέξεις:Ρούλα Κουβαρά
Οι 14 γυναίκες-αντάρτισσες στη Δυτική Κρήτη που ακούστηκαν οι ιστορίες τους είναι: Ξένια ή Ξενούλα Αθανασάκη, Ανδριανή Καταρτζόγλου, Βαγγελιώ Κλάδου ή Βαγγέλα Μαρία, Παγώνα Κοκοβλή Κατερίνα, Μαρία Λεδάκη ή Μαρίκα, Κούλα Μαραθάκη, Μαρία Μποράκη-Μαριώ ή Μαρίκα Δασκάλα, Ελένη Ξερογιαννάκη, Ελένη Νίτσα Παπαγιαννάκη Ηλέκτρα, Αργυρώ Πολυχρονάκη, Ελευθερία Παπαδογιάννη, Γεωργία Σκευάκη ή Σκευογεωργία, Αντωνία Τρικουνάκη, Αθηνά Χανταμπή.
Οι Δημόσιες Αναγνώσεις MEMORIA. Γυναίκες στο Βουνό. Φωνές μες στη σιωπή συμπληρώνουν το έργο ΜΕΜΟRΙΑ. Γυναίκες στο Βουνό, Τετράδιο 1, Τετράδιο 2, που παρουσιάσθηκε στην έκθεση Θεωρήματα 2: Περί Ιστορίας της AICA Hellas στο ΕΜΣΤ, σε επιμελητική πρόταση της Μπίας Παπαδοπούλου.
ΑΡΧΕΙΑ
Ιστορικό Αρχείο Χανιών
Βιβλιοθήκη ∆ήμου Χανίων
Μουσείο Εθνικής Αντίστασης, Θέρισσο
Περιοδικά
Ελεύθερη Κρητικοπούλα 1943
Ελεύθερα Νειάτα 1943
Κρητικά Νιάτα 1947
Fight Back, Έθνος Φύλο και Γυναικεία κινήματα στην Ελλάδα, Νοέμβριος 2017
Εφημερίδες
Λευτεριά 1947
Κήρυξ 1947-49
Παρατηρητής 1947-49
Συνεντεύξεις (2015)
Αργυρώ Κοκοβλή
Λευτερης Ηλιάκης
Θεανώ Μποράκη(2019)
Βιβλιογραφία
Αβραμοπούλου, Ε. (επιμ.) (2018) Το συν-αίσθημα στο πολιτικό. Αθήνα: Νήσος.
Agamben, G. (2015) Αυτό που μένει από το Άουσβιτς, Το αρχείο και ο μάρτυρας. Αθήνα: Εξάρχεια.
Arendt, H. (2006 [1963]) Για την Επανάσταση. Αθήνα: Αλεξάνδρεια.
Βαρών-Βασάρ, Ο. (2009) Η ενηλικίωση μιας γενιάς, Νέοι και Νέες στην Κατοχή και στην Αντίσταση. Αθήνα: Βιβλιοπωλείον της Εστίας.
Βεντούρας, Ι. (2018) IBBUR, Οι εβραίοι της Κρήτης ,1900-1950. Αθήνα: Μελάνι.
Benjamin, W. (2014) Θέσεις για την φιλοσοφία της ιστορίας. Αθήνα: Λέσχη κατασκόπων 21ου αιώνα.
Βερβενιώτη, Τ. (1994) Η γυναίκα της αντίστασης. Αθήνα: Κουκκίδα.
Βόγλης, Π. (2014) Η αδύνατη επανάσταση, Η κοινωνική δυναμική του Εμφυλίου. Αθήνα: Αλεξάνδρεια.
Γκριτζώνας, Κ. (2001) Μαχήτριες του ∆ημοκρατικού Στρατού. Αθήνα: Φιλίστωρ.
Davoine, F. & Gaudilliere, J.M. (2013) Ιστορία και τραύμα. Αθήνα: Μέθεξις.
Federici S.(2019) Το κυνήγι των μαγισσών χθες και σήμερα ,Εκδόσεις των ξένων
Ηλιάκης, Λ. (2011) Οι γυναίκες των Χανίων στους Εθνικούς και κοινωνικούς αγώνες. Χανιά.
Ηλιάκης, Λ. (2008) ∆εν σταθήκαμε στην άκρη του δρόμου
Ηλιάκης, Λ. (2002) Ο εμφύλιος πόλεμος στην Κρήτη. Χανιά.
Θεοδωράκης, Μ. (1999) Οι δρόμοι του αρχάγγελου. Αθήνα: Κέδρος.
Κοκοβλής, Ν. & Κοκοβλή, Α. (2002) Άλλος δρόμος δεν υπήρχε. Αθήνα: Πολύτυπο.
Κοκοβλή, Α. (2001) “Από το γράμμα στον Κώστα Γκριτζώνα”, στο Κ. Γκριτζώνας, Μαχήτριες του ∆ημοκρατικού στρατού. Αθήνα: Φιλίστωρ.
Μαδαρίτης, Ν. & Μαδαρίτη, Α. (1979) Αληθινές ιστορίες στα βουνά της Κρήτης και στην παρανομία. Αθήνα: Εβδομήντα-Πλανήτης.
Strobl, I. (2011 [1989]) Ανταρτισσες, Ένοπλες γυναίκες ενάντια στο φασισμό στην Ευρώπη(1936-49). Αθήνα: ∆αίμων του τυπογραφείου.
Hart, J. (1996) New voices in the Nation. Women and the greek resistance 1941-44. Itaca: Cornell University Press.
Smithson, R. (2005) Robert Smithson. Los Angeles: The museum of contemporary art.
Τζιρτζιλάκη, Ε. (2015) Αντάρτισσα Νίτσα-Ελένη Παπαγιαννάκη – Ηλέκτρα. Αθήνα: αυτοέκδοση.
