Η μελέτη θα ασχοληθεί με τις ιδιαίτερες συνθήκες που έχουν πρόσφατα αναπτυχθεί στο κέντρο της Αθήνας. Αναφερόμαστε κυρίως σε μία αστική ιδιομορφία που παρατηρείται σε ορισμένες κεντρικές γειτονιές που αφορά την εγκατάσταση η την προσωρινή διαμονή μεταναστών και τη παράλληλη ανάπτυξη πολιτιστικών και τουριστικών χρήσεων. Προτείνεται να διερευνηθεί ο μετασχηματισμός του κέντρου μέσα από αυτές τις συνθήκες οι οποίες εμφανίζονται ιδιόμορφες, ευαίσθητες και ιδιαίτερα δύσκολες ως προς την αντιμετώπισή τους. Εστιάζουμε στο κάτω από την Ομόνοια τμήμα της πόλης σε γειτονιές του Ψειρή, Μεταξουργείο, Γκάζι. Οι περιοχές αυτές αποτελούν ιστορικούς και αρχαιολογικούς χώρους ενώ ταυτόχρονα είναι «η εικόνα του κέντρου της πόλης» καθώς είναι πέρασμα και προσωρινή διαμονή για τους επισκέπτες –τριες της Αθήνας.
Η μελέτη εστιάζει στον εντοπισμό των προβλημάτων του κέντρου (περιοχή κάτω από την Ομόνοια, Μεταξουργείο) μέσα από την συνύπαρξη των κοινοτήτων των μεταναστών με τους παλαιότερους κατοίκους με την πολιτιστική και τουριστική ανάπτυξη της περιοχής.
Το κεντρικό ζήτημα είναι πως η αρχιτεκτονική και οι τέχνες μπορούν να συνεισφέρουν στην αναβάθμιση του κέντρου , πως οι ευαίσθητες ομάδες που ζουν εκεί μπορούν να συγκατοικήσουν με πολιτιστικές, εμπορικές χρήσεις . Η οικολογική μέριμνα, με τη διευρυμένη έννοια της οικολογίας καθίσταται αναγκαία. Τα προβλήματα προέρχονται από την εγκατάλειψή από το κράτος, την εγκατάλειψη των βιοτεχνικών χρήσεων, τη μη συντήρηση και σημερινή κακή κατάσταση των κτιρίων, την συσσώρευση και μη αντιμετώπιση ιδιαίτερα ευαίσθητων κοινωνικών προβλημάτων, την απουσία προγραμμάτων και μελετών που να αφορούν το κέντρο της πόλης. Το κέντρο λειτούργησε και λειτουργεί ως καταφύγιο πολλών μεταναστών που κατοικούν σε διαμερίσματα τα οποία νοικιάζουν η καταλαμβάνουν εγκαταλειμμένα σπίτια επίσης πολλοί κατοικούν στο δρόμο. Πρόσφατα εμφανίζεται η τάση εκδίωξης τους με αστυνομικά μέτρα. Παράλληλα η τέχνη εμφανίζει αυξημένο ενδιαφέρον για το κέντρο, πολλά πολιτιστικά δρώμενα το επιλέγουν ενώ πολλοί καλλιτέχνες εγκαθίστανται σε αυτό.
Η μεθοδολογία βασίζεται στην έρευνα πεδίου και στην βιωματική έρευνα και εμπλοκή με τους ανθρώπους (μετανάστες-ριες, εμπόρους, ιδιοκτήτες ακινήτων, γκαλερί, κλπ), Θα επιχειρηθεί επαφή με τις υπηρεσίες που ασχολούνται με την περιοχή, με τις μη κυβερνητικές οργανώσεις και τους καλλιτεχνικούς θεσμούς. Θα ακολουθήσει ο εντοπισμός των δημόσιων κτιρίων, η χαρτογράφηση των κενών χώρων, των εγκαταλειμμένων κτιρίων η χαρτογράφηση των κοινοτήτων που ζουν στην περιοχή, των συνθηκών και των προβλημάτων που αντιμετωπίζουν έτσι ώστε να προκύψει μία πρόταση κοινωνικά δίκαιη και φιλική προς το περιβάλλον επανακατοίκησης της περιοχής μέσω πολιτιστικών και αρχιτεκτονικών παρεμβάσεων σε συνεργασία με τους κατοίκους. Η μελέτη θα εξετάσει πως μπορούν να δημιουργηθούν οι προϋποθέσεις ώστε οι κάτοικοι μόνιμοι και προσωρινοί να παραμείνουν ( να ευνοηθεί η συγκατοίκηση) οι συνθήκες κατοίκησης να βελτιωθούν και πως θα μπορούσε η αρχιτεκτονική και η τέχνη να συμβάλει σε αυτό. Η μελέτη αυτή έχει εγκριθεί για χρηματοδότηση από το ίδρυμα Ι. Λάτση (μελέτες 2010).
Επιλεκτικά το ζητούμενο είναι να πραγματοποιηθεί σε σύντομο χρονικό διάστημα μία παρέμβαση σε μία συγκεκριμένη διαδρομή από το Μεταξουργείο έως το Μοναστηράκι π.χ. διασχίζοντας τις οδούς Μενάνδρου-Σοφοκλέους, Αριστοφάνους προτείνοντας πεζοδρομήσεις, επανάχρηση των εγκαταλειμμένων κτιρίων με χρήσεις πολιτιστικού χαρακτήρα (όπως μουσείο Design, Αρχιτεκτονικής κλπ) αλλά και κοινωνικού που θα καλύπτουν τις ανάγκες των ομάδων που κατοικούν την περιοχή. Η πρόταση περιλαμβάνει ανάδειξη των κενών χώρων, των εισόδων των κτιρίων, επανάχρηση των κενών καταστημάτων, χώρους φιλοξενίας, βελτίωση των συνθηκών κατοίκησης. H πρόταση θα προκύψει από τη στενή συνεργασία της ομάδας με τους κατοίκους μόνιμους και προσωρινούς. Παράλληλα ομάδα αρχιτεκτόνων σε συνεργασία με ανθρωπολόγους και εικαστικούς αλλά και με τους αρχιτέκτονες, εικαστικούς , θεατρικούς δημιουργούς που βρίσκονται στην περιοχή θα οργανώνουν στην διαδρομή και στους χώρους αυτούς δρώμενα που θα σχετίζονται με τα προβλήματα της περιοχής.
Ομάδα Εργασίας Ελένη Τζιρτζιλάκη, Γεωργία Αλεξανδρή , Στέφανος Χανδέλης
H Νομαδική Αρχιτεκτονική είναι ανοιχτή σε συνεργασίες. Επικοινωνήστε μαζί μας.