Τα Προσφυγικά της Αλεξάνδρας, ένα αστικό κενό μετατρέπεται σε μια κατάληψη στέγης.

Της Ελένης Τζιρτζιλάκη

Το κείμενο έχει δημοσιευτεί στην αγγλική γλώσσα στην έκδοση Without a proper noun, Laura Lovatel- Federica Menin, Lupo Burtscher, Bolzano, November, 2014

Στην Αθήνα η κρίση μαζί με την κατάσταση εξαίρεσης[1] αυξάνει τη δημιουργία αστικών κενών, καθώς καθημερινά νέοι χώροι εγκαταλεiπονται. Κενά εγκαταλειμμένα οικόπεδα με ασαφές ιδιοκτησιακό καθεστώς, αναξιοποίητοι αρχαιολογικοί χώροι που δεν έχουν γίνει ακόμη ανασκαφές, εγκαταλειμμένα εργοστάσια, εγκαταλειμμένα κτίρια γραφείων, στοές που συχνά βρίσκονται στο κέντρο της πόλης, κενά καταστήματα, εγκαταλειμμένα δημόσια κτήρια όπως θέατρα, σχολές και άλλα. Συχνά αστικό κενό μπορεί να είναι μια περιοχή ολόκληρη, όπως αυτή που συνορεύει με την Ομόνοια, γύρω από την πλατεία Θεάτρου η μια γειτονιά όπως τα Προσφυγικά της λεωφόρου Αλεξάνδρας. Περισσότερα…

Δημοσιεύτηκε στα Ενθέματα της Αυγής 29 Ιουνίου 2014

«Το “σπίτι” είναι ένα σύνολο σπιτιών, ένα σύνολο λειτουργιών κι ένα σύνολο συμβολικών γραφών, όχι μόνο πληροφορικών αλλά και προστατευτικών, ερμηνευτικών και εκστατικών… Σπίτι των επιθυμιών και των πόνων». Η περιγραφή αυτή του σπιτιού, από τον αρχιτέκτονα Αριστομένη Προβελέγγιο (Ο οδοιπόρος προς την πηγή, 1990), ταιριάζει σε εκείνο που συμβαίνει σήμερα στα Προσφυγικά. Είναι μια κατάληψη στέγης, μια ζωντανή γειτονιά. Οι σημερινοί κάτοικοι είναι κυρίως καταληψίες (από το Αφγανιστάν, τη Συρία, την Αφρική, αλλά και την Ελλάδα), λιγοστοί ιδιοκτήτες που έχουν απομείνει και ενοικιαστές. Ανάμεσα στα κτίρια, παιδιά που παίζουν, γυναίκες που πηγαινοέρχονται, ρούχα απλωμένα, άνθρωποι στα μπαλκόνια, ακούγεται ραδιόφωνο στις διαφορετικές γλώσσες της Αθήνας. Παραφωνία είναι τα πολλά παρκαρισμένα αυτοκίνητα στον ελεύθερο χώρο. Περισσότερα…

της Ελένης Τζιρτζιλάκη.
Δημοσιεύτηκε στα “Ενθέματα”, 30/3/2014

«Στη χειρότερη κατάσταση είναι όπως πάντα εκείνοι που δεν έχουν επιλογή. Kατοικούν, αν όχι σε εξαθλιωμένες φτωχογειτονιές, σε μπαγκαλόους που αύριο κιόλας μπορεί να είναι καλύβες, τροχόσπιτα, αυτοκίνητα, κατασκηνώσεις, υπαίθρια καταλύματα. Το σπίτι έχει παρέλθει […] Δεν υπάρχει σωστή ζωή μέσα στην ψεύτικη».
Theodor Αdorno, «Άσυλο Αστέγων», Μinima Moralia
(μετ. Λευτέρης Αναγνώστου, εκδ. Aλεξάνδρεια)

Στις σημερινές συνθήκες της βιοπολιτικής και της «γυμνής ζωής» (Τζόρτζιο Αγκάμπεν) δεν δίνεται η ίδια αξία σε όλες τις ζωές. H πόλη της Αθήνας είναι αντιπροσωπευτική αυτής της συνθήκης, όπου «δεν υπάρχει σωστή ζωή μέσα στην ψεύτικη». Κι αυτό ακριβώς επιβεβαιώνεται στο κέντρο της, με τους άστεγους, την επαιτεία, τους πλειστηριασμούς. Κάποιες ζωές δεν θεωρούνται ζωές, καθώς απειλούνται καθημερινά από τον «Ξένιο Δία», συλλαμβάνονται, οδηγούνται σε αστυνομικά τμήματα και αργότερα, συχνά, στα κέντρα κράτησης. Τι κι αν ανάμεσά τους βρίσκονται πρόσφυγες πολέμου… Ο χώρος είναι ασυνεχής και συνεχώς απειλούμενος, όπως και οι κάτοικοί του. Οι συνθήκες σωματοποιημένες όσο ποτέ. Σύνορα, εμφανή ή αόρατα, μπαίνουν συνεχώς στον χάρτη της πόλης μέσα από τον «Ξένιο Δία» και το πρόγραμμα «Θέτις».

Οι κινητοποιήσεις εμποδίζονται με βία, μια βία με την οποία πλέον η κυβέρνηση χειρίζεται το σώμα της πόλης και τα σώματα των διαδηλωτών. Κάποιες ζωές δεν θεωρούνται ζωές. Κάποιες ζωές δεν έχουν δικαίωμα στην οδύνη ή στο πένθος. Η ιστορία των ανθρώπων που πνίγηκαν στο Φαρμακονήσι το απέδειξε. Οι διασωθέντες, φανερά συντετριμμένοι, διηγήθηκαν τις ιστορίες τους στη πλατεία Συνταγματος. Πώς μπορεί να λησμονήσει κανείς τα πρόσωπά τους; Περισσότερα…

Η εισήγηση διαβάστηκε στην εκδήλωση Γυναίκα και Εξέγερση / Φρίντα Κάλο Προσεγγίσεις
 Οργάνωση εκδήλωσης: bodarch (Πέτρος Πέτρου – Στέλλα Χατζηπαναγιώτου)


Σαν κορδέλα τυλιγμένη γύρω από μια βόμβα (έλεγε ο Μπρετόν για τη Φρίντα) έτσι κι εμείς γυναίκες που ζούμε στην Αθήνα είμαστε πολύ κοντά σ αυτή την αίσθηση, σήμερα.

Στις 25 Ιουλίου του 1944 η Ηλέκτρα Αποστόλου στις 7:30 το πρωί συνελήφθη στην οδό 3ης Σεπτεμβρίου & Ιθάκης από ομάδα της Ειδικής Ασφάλειας. Μεταφέρθηκε στο ξενοδοχείο Κρυστάλ στην οδό Ελπίδας 3, που ήταν το ανακριτήριο, δίπλα από την έδρα της Ειδικής Ασφάλειας, Ελπίδας 5. Εκεί για την αντιστασιακή της δράση, βασανίστηκε απάνθρωπα και δολοφονήθηκε. Το πτώμα της σύρθηκε στους δρόμους της Αθήνας γνωστή στιχομυθία κατά την ανάκριση της στην Ασφάλεια: Περισσότερα…

Από τη συνέντευξη τύπου στην ΕΣΗΕΑ.

Από την αρχή ως κάτοικοι επιθυμούσαμε το Εμπρός ως κοινό αγαθό. Είχαμε το δικαίωμα να επαναοικειοποιηθούμε κάτι που μας ανήκε. Ήταν για χρόνια ένα εγκαταλειμμένο κτίριο στο κέντρο της γειτονιάς του Ψυρρή, που είχε μετασχηματιστεί μέσα από ένα ιδιόμορφο gentrification, όπου αρχικά εκτοπίστηκαν με το διάταγμα του 1998 τα βιοτεχνικά εργαστήρια, στη συνέχεια στην περιοχή κυριάρχησαν τα κέντρα διασκέδασης, εξαιτίας της αύξησης των ενοικίων εκτοπίστηκαν και οι τελευταίοι παλαιοί κάτοικοι , για να έρθουν οι νέοι κάτοικοι των lofts. Πρόκειται για μια γειτονιά με πολλά προβλήματα, που για χρόνια εγκαταλείφτηκε στα χέρια των κερδοσκόπων της μαφίας, που σήμερα στα σύνορά της κατοικείται απο μετανάστες και εκτοπισμένους της παγκοσμιοποίησης, αστικούς νομάδες, και από πολλούς πρεκάριους καλλιτέχνες σε ημιεγκαταλειμμένα κτίρια, όπου υπάρχουν ακόμη μερικά εργαστήρια που αντιστέκονται, με φτώχεια, με άστεγους , με ανθρώπους φαντάσματα στους δρόμους της. Περισσότερα…

Διαβάζω στο μαύρο με λευκά γράμματα φυλλάδιο με τον τίτλο ReMap:

«Το ReMap αποτελεί ένα πολύπλευρο καλλιτεχνικό πρόγραμμα  που λειτουργεί παράλληλα με την 1^η Μπιενάλε της Αθήνας στην περιοχή Κεραμεικού Μεταξουργείου της Αθήνας. Αποσκοπεί στο να δώσει μία ακόμα πτυχή στο θεματολόγιο και μεθοδολογικό πλαίσιο της 1^ης Μπιενάλε της Αθήνας με τίτλο Destroy Athens μέσα από την εξερεύνηση της ταυτότητας της συγκεκριμένης περιοχής και την αναθεώρηση του τρόπου χρήσης ιδιωτικών και δημόσιων χώρων».

Αρχικά φαντάζει ως μια εξαιρετικά καλή ιδέα το ότι ένα πρόγραμμα καλλιτεχνικό  εξερευνά την ταυτότητα όπως μας λέει της περιοχής Κεραμεικού Μεταξουργείου «αναθεωρώντας μάλιστα τον τρόπο χρήσης των ιδιωτικών και δημόσιων χώρων της περιοχής». Γνωρίζοντας το Μεταξουργείο και τους κατοίκους από εξερευνήσεις που εδώ και χρόνια γίνονταν από την ομάδα Αστικό Κενό και αργότερα από το Δίκτυο Νομαδική Αρχιτεκτονική, τις συνθήκες κατοίκησης, καθώς παιδιά από την περιοχή  ερχόντουσαν στο 87o δημοτικό σχολείο και πήραν μέρος στη δράση το 2006 με θέμα «Ένα κενό οικόπεδο αφορμή διαλόγου κατασκευής ενεργοποίησης». Μέσα από το ΔΝΑ είχαμε αντιμετωπίσει εδώ και τρία χρόνια το ζήτημα του εκτοπισμού των κατοίκων  από επενδυτές στην περιοχή. Οι κάτοικοι των κτιρίων αναγκάζονται να φύγουν όπως-όπως για να πάνε να ζήσουν σε άλλες περιοχές στην περιφέρεια της Αθήνας ή ακόμη κάποιοι μουσουλμάνοι να επιστρέψουν στην Κομοτηνή ή αν πρόκειται για άστεγους μετανάστες να βγουν στον δρόμο. Επίσης ξέραμε ότι σε πολλά εγκαταλειμμένα σπίτια είχαν βρει προσωρινό καταφύγιο μετανάστες, και όχι μόνο, και υπήρχε και μια γνωστή κατάληψη. Περισσότερα…

Η εισήγηση αυτή έγινε στο Εργαστήρι για το κέντρο της πόλης που οργανώθηκε στο Εμπρός στις 28 Μαΐου 2013 και συμμετείχαν οι:

Κωσταντίνα Θεοδώρου ,Encounter Athens, Νίκος Καζέρος, Ελένη Τζιρτζιλάκη, Νίκος Αναστασόπουλος. Το Εργαστήρι είναι σε εξέλιξη.

Το δικαίωμα στην πόλη ως δικαίωμα στη διαφορά. Αλήθεια ζω σε χρόνια σκοτεινά. Η αθώα κουβέντα είναι ανόητη. Μέτωπο αρυτίδωτο μαρτυράει αδιαφορία. Αυτός που γελά το φοβερό μαντάτο δεν το πήρε… Περισσότερα…

Η αγάπη είναι μια άλλη έννοια για να κατανοήσουμε τη δύναμη παραγωγής των κοινών. Η αγάπη είναι ένας τρόπος για να ξεφεύγεις από τη μοναξιά του ατομικισμού αλλά όχι, όπως υπαγορεύει η κυρίαρχη συζήτηση για να απομονώνεσαι εκ νέου στην ιδιωτική ζωή στο ζευγάρι ή στην οικογένεια. Για να εκτιμήσουμε την πολιτική αξία της αγάπης στο κέντρο της παραγωγής των κοινών και της κοινωνικής παραγωγής οφείλουμε να σπάσουμε κάθε βασική εκδοχή του όρου και να ανατρέξουμε σε αρχαίες ερμηνείες της αγάπης. Ο Σωκράτης στο Συμπόσιο λέει ότι σύμφωνα με τη Διοτίμα τη δασκάλα του σε θέματα αγάπης, η αγάπη είναι παιδί της πενίας και του πόρου.

Commune, Antonio Negri, Michael Hardt

Τι είναι το θέατρο Εμπρός; Εμπρός, Εμπρός κατάληψη, Εμπρός

Αυτοδιαχειριζόμενος χώρος της πόλης, Εμπρός μια αυτόνομη ζώνη στο κέντρο της πόλης, ένα αστικό κενό που ενεργοποιήθηκε από τον Νοέμβριο του 2011 από την κίνηση Μαβίλη, σε συνεργασία με την κίνηση κατοίκων, με άλλες ομάδες της πόλης όπως οι Errads, η Νομαδική Αρχιτεκτονική, ο σύνδεσμος χορού . Από τον Σεπτέμβριο, το θέατρο Εμπρός με τα από δύο φορές που η ΕΤΑΔ (Εταιρεία ακινήτων του Δημοσίου) προσπάθησε να τον κλείσει, ο χώρος σχεδιάζεται συμμετοχικά και μετασχηματίζεται σε κοινό αγαθό. Στον χώρο συμμετέχουν διαφορετικές συλλογικότητες, καλλιτεχνικές ομάδες και υποκειμενικότητες. Ανταλλακτικό παζάρι Συντάγματος, Διακόπτες, Κολεκτίβα Ομόνοια κλπ.

Περισσότερα…

Η μελέτη θα ασχοληθεί με τις ιδιαίτερες συνθήκες που έχουν πρόσφατα αναπτυχθεί στο κέντρο της Αθήνας. Αναφερόμαστε κυρίως σε μία αστική ιδιομορφία που παρατηρείται σε ορισμένες κεντρικές γειτονιές που αφορά την εγκατάσταση η την προσωρινή διαμονή μεταναστών και τη παράλληλη ανάπτυξη πολιτιστικών και τουριστικών χρήσεων. Προτείνεται να διερευνηθεί ο μετασχηματισμός του κέντρου μέσα από αυτές τις συνθήκες οι οποίες εμφανίζονται ιδιόμορφες, ευαίσθητες και ιδιαίτερα δύσκολες ως προς την αντιμετώπισή τους. Εστιάζουμε στο κάτω από την Ομόνοια τμήμα της πόλης σε γειτονιές του Ψειρή, Μεταξουργείο, Γκάζι. Οι περιοχές αυτές αποτελούν ιστορικούς και αρχαιολογικούς χώρους ενώ ταυτόχρονα είναι «η εικόνα του κέντρου της πόλης» καθώς είναι πέρασμα και προσωρινή διαμονή για τους επισκέπτες –τριες της Αθήνας.

Η μελέτη εστιάζει στον εντοπισμό των προβλημάτων του κέντρου (περιοχή κάτω από την Ομόνοια, Μεταξουργείο) μέσα από την συνύπαρξη των κοινοτήτων των μεταναστών με τους παλαιότερους κατοίκους με την πολιτιστική και τουριστική ανάπτυξη της περιοχής. Περισσότερα…