«Ξέραμε ότι θα συνέβαινε» H θάλασσα της ηρεμίας Emily St.John Mandel

Γράφοντας από το περιθώριο ως πεδίο επιλογής, ως θηλυκότητα, ως ένα πεδίο από το οποίο μπορώ να αντικρύσω την πόλη διαφορετικά  για την δημιουργία ενός αντιηγεμονικού λόγου θηλυκοτήτων στην πόλη. Η βία και ο φόβος αυξάνονται, και σε αυτή τη συνθήκη ως θηλυκότητες είμαστε ανυπεράσπιστες σε μια πόλη που εξευγενίζεται που το σώμα της κυριαρχείται από έναν βίαιο λόγο, πατριαρχικό. Ως θηλυκότητες αντιμετωπίζουμε προβλήματα περπατώντας στην πόλη ιδιαίτερα τις νυχτερινές ώρες, επίσης κυριαρχεί μια βίαιη συνθήκη στους χώρους της, ενώ λείπουν οι χώροι θηλυκοτήτων, όπου το σώμα μας να αισθάνεται ελεύθερο, αρμονικά.

Αντ’ αυτού καλούμαστε ως αρχιτεκτόνισσες, ως θηλυκότητες και ως κάτοικοι  να υπερασπιστούμε την κατοικία, τα αστικά κενά, τον δημόσιο χώρο, τη ζωή και τη μνήμη της πόλης Αθήνας. Όλες εκείνες τις μικρές βιοτεχνίες, εργαστήρια, καταστήματα μικροεμπορίου, κατοικίες σχεδόν αόρατες που τώρα πλέον με μεγάλη ταχύτητα εξαφανίζονται. Και δεν έχουμε πλέον να κάνουμε με έναν επενδυτή, αλλά με ένα οργανωμένο σχέδιο gentrification στο οποίο συμμετέχει ο δήμος της Αθήνας, οι μεγάλες επενδυτικές εταιρείες συχνά ξένου κεφαλαίου και οι δυνάμεις καταστολής.

Η Αθήνα αλλάζει, μεταμορφώνεται, κινδυνεύει. Περισσότερα…

Η εισήγηση διαβάστηκε στην ημερίδα Ψηφιακό Αρχείο Ελληνίδων Αρχιτεκτόνων 1923-1981 που πραγματοποιήθηκε στις 15 Σεπτεμβρίου 2022 από τον ΣΑΔΑΣ τμήμα Αττικής στην αίθουσα εκδηλώσεων του ΤΕΕ https://www.femarch.gr/tzirtzilaki/

 

 Η αγάπη είναι η τελευταία σου ευκαιρία

Ξεκινάω με ένα απόσπασμα από το βιβλίο της Κλαρίσα Πίνκολα Εστές από το «Γυναίκες που τρέχουν με τους λύκους»  σελ. 20, που νομίζω ταιριάζει στην περίπτωση:

“Πόσες φορές δεν την καταπιέζουν και πάντα καταφέρνει να ορθώσει κεφάλι. Πόσες φορές δεν την κηρύσσουν παράνομη, δεν την καταπνίγουν δεν την πετσοκόβουν, δεν την αποδυναμώνουν, δεν την βασανίζουν, δεν την παρουσιάζουν ως επίφοβη, επικίνδυνη τρελή δεν την υποτιμάνε με χίλιους τρόπους.. Κι όμως αυτή αναδύεται έτσι ώστε ακόμα και η πιο ήσυχη η πιο μετρημένη γυναίκα να κρατά μια μυστική γωνιά αποκλειστικά για αυτή….γνωρίζει ενστικτωδώς ότι μια μέρα θα υπάρξει μια ρωγμή, ένα άνοιγμα ότι θα έχει την ευκαιρία να δραπετεύσει.” Περισσότερα…

Ελένη Τζιρτζιλάκη ,Σίφνος /Οκτώβριος 2021

 

“Είμαστε οι εγγονές των μαγισσών που δεν μπορέσατε να κάψετε”

Silvia Federici,Το κυνήγι των μαγισσών χθες και σήμερα.

 

Μεγάλωσα μέσα σ ενα βαφείο με βαρέλια με χρώματα και με γυναίκες που έπλεκαν και κεντούσαν με μοναδική φαντασία που είχαν έλθει  απο τη Κρήτη στην Αθήνα,σαν αυτή η ενασχόληση να ήταν η φυγή τους απο την καθημερινότητα κι απ ολα εκείνα που είχαν συμβει στο νησί.

Ο πατέρας μου υπήρξε πολυ τρυφερός άνθρωπος, ήταν κομμουνιστής με ολη τη σημασία,όμως ήταν συχνά απών για μας, αιτία οι εξορίες, η ενασχόληση με τα κοινά,η δική του ζωή κλπ. Διαβαζα ρώσικη λογοτεχνια και ποίηση  απο πολυ μικρή πηγαινα στις πορείες ειρήνης, και το σπίτι μας ήταν πιο πολυ πέρασμα  παρά σπίτι.

Η μητερα μου ήταν  μια δυνατή γυναίκα με πολλά τραύματα, είχα μια δυσκολη σχέση μαζί της, και όταν ο πατέρας μου ήταν αναγκασμένος να κρυβεται την περίοδο της δικτατορίας, ενας άνδρας της οικογένειας είχε παρεμβατική συμπεριφορά απέναντί μου.

Τότε άρχισα να έχω προβλήματα στη λαλιά,στη φωνή. Περισσότερα…

Η Αθήνα είναι μια μεσογειακή πόλη,με δυσανάγνωστες τις μνήμες της σύγχρονης ιστορίας της, καθως η τάση της εξουσίας  είναι να προβληθούν κυρίως τα ίχνη της αρχαίας και της νεοκλασσικής πόλης και οχι αυτό που συναίβει μετά. Μνήμες της πόλης και των κτιρίων της   θρυμματίστηκαν, αφέθηκαν στην εγκατάλειψη.

Παράδειγμα αποτελούν τα Προσφυγικά της Λεοφώρου Αλεξάνδρας που σχετίζονται με την μνήμη των προσφύγων αλλα και με τη μνήμη του εμφυλίου.Αλλο παράδειγμα είναι πολλά απο τα βιομηχανικά κτίρια της πόλης.

Η   σύγχρονη  μνήμη  της Αθήνας  εγγράφεται στο τραυματισμένο σώμα της κυρίως μεσα απο συμβάντα, συναντήσεις  στον δημοσιο χώρο, καταλήψεις. Θα λέγαμε την μνήμη αυτή ευάλωτη και θρυμματισμένη αλλά ορατή . Περισσότερα…

AICA Hellas Θεωρήματα 2: Περί Ιστορίας

1 Οκτωβρίου-1 Νοεμβρίου 2020

ΕΜΣΤ, Αίθουσα περιοδικών εκθέσεων (-1)

MEMORIA Γυναίκες στο Βουνό.Τετράδιο 1 Αναγνώσεις ,Τετράδιο 2 Το Ταξίδι ,Υλικό Βίντεο απο τις Δημόσιες Αναγνώσεις.

Επιμέλεια Μπία Παπαδοπούλου

Φωνές μέσα απο τη σιωπή.Στην έκθεση Περί Ιστορίας Θεωρήματα της AICA Hellas  στο ΕΜΣΤ στην Αίθουσα Περιοδικών Εκθέσεων βρίσκεται το Εργο μου MEMORIA Γυναίκες στο Βουνό επιμέλεια Μπίας Παπαδοπούλου.Εκει βρίσκονται οι γυναίκες και οι ιστορίες τους .Βγαίνουν απο τη σιωπή χρόνων σε μια σημαντική χρονική στιγμή της σύγχρονης ελληνικής ιστορίας αυτή της καταδίκης της Χρυσής Αυγής.

Οι 14 γυναίκες είναι οι

Ξένια η Ξενούλα Αθανασάκη,Ανδριανή Καταρτζόγλου,Βαγγελιώ Κλάδου η Βαγγέλα Μαρία,Παγώνα Κοκοβλή Κατερίνα,Μαρία Λεδάκη η Μαρίκα,Κούλα Μαραθάκη,Μαρία Μποράκη-Μαριώ η Μαρίκα Δασκάλα,Ελένη Ξερογιαννάκη,Ελένη Νίτσα Παπαγιαννάκη Ηλέκτρα,Αργυρώ Πολυχρονάκη,Ελευθερία Παπαδογιάννη,Γεωργία Σκευάκη η Σκευογεωργία Αντωνία Τρικουνάκη, Αθηνά Χανταμπή. Περισσότερα…

Οι Δημόσιες Αναγνώσεις MEMORIA. Φωνές μες στη σιωπή των ιστοριών των γυναικών στο ΕΜΣΤ συμπληρώνουν το έργο ΜΕΜΟRΙΑ. Γυναίκες στο Βουνό, Τετράδιο 1, Τετράδιο 2, της έκθεσης «Θεωρήματα 2: Περί Ιστορίας» της AICA Hellas στο ΕΜΣΤ (επιμελητική πρόταση Μπίας Παπαδοπούλου). Πρόκειται για δύο artist’s books που αναπλάθουν με συναρπαστικό τρόπο τις βιογραφίες 14 νέων γυναικών, μαχητριών του Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδος στη Δυτική Κρήτη. Το Τετράδιο Ι περιλαμβάνει ντοκουμέντα από τον Τύπο της εποχής, συγκλονιστικά κείμενα της Τζιρτζιλάκη για τις ζωές των ηρωίδων της –που προέκυψαν μετά από ενδελεχή έρευνα σε ιστορικά αρχεία και εμπλουτίστηκαν από προφορικές μαρτυρίες–, καθώς και φωτογραφίες-πορτρέτα όσων ανταρτισσών κατάφερε να εντοπίσει. Προσφέρει στον αναγνώστη/θεατή μια διαπεραστική εικόνα του βίαιου εμφυλιακού τοπίου και της επαναστατημένης γυναικείας ιδιοσυγκρασίας. Το Τετράδιο ΙΙ, με υπότιτλο Το ταξίδι, φτιαγμένο ειδικά για την έκθεση, περιέχει ζωγραφιές της καλλιτέχνιδος, ψυχογραφήματα των γυναικών που βγήκαν στο βουνό και μεταμορφώθηκαν «στο δύσβατο ταξίδι τους σε αγρίμια, σε άνθη, σε πουλιά». Κοινό νήμα, η βαθιά ανθρώπινη ματιά στα οδυνηρά συμβάντα. Περισσότερα…

Και το δένδρο νεκρό δεν δινει στέγη, ανάσταση
ο γρύλος
Κι η ξεραμένη πέτρα ήχο νερού.Μόνο
Στόν κόκκινο βράχο απο κατω είναι η σκιά.
(Ελα στον ήσκιο αυτού του κόκκινου βράχου),
Κι εγω θα σου δείξω κατι διαφορετικό
Από τον ήσκιο σου πρωί που τρέχει πίσω σου
Κι απο τον ήσκιο σου το βράδυ που ψηλώνει να σε βρει
Τον φόβο θα σου δείξω εγω σε μια παλάμη
σκόνη[1] .

Έτυχε τoν Φεβρουάριο να διαβάζω “Το τελευταίο πέταγμα του φλαμίγκο του Mia Couto.Στο βιβλίο αναφέρεται το ζωάκι Halakavuma  ή παγκολίνος, θηλαστικό που το σώμα του καλύπτεται απο κεράτινες φολίδες και τρέφεται με μυρμήγκια,σε υποσημείωση στη σελίδα   γράφεται:Σε πολλές περιοχές της Αφρικής πιστεύουν πως ο μυρμηγκοφάγος κατοικεί στους ουρανούς και κατεβαίνει στη γη για να μεταφέρει στους κατα παράδοσιν ηγέτες τα νεότερα σε οτι αφορά τα μελλούμενα. [2] Περισσότερα…

Ελένη Τζιρτζιλάκη

Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών

The city talks back research residency Theatrum Mundi

“Does the city have speech”, Saskia Sassen (2013)
Ευχαριστώ την Πάσκουα Βοργιά για τη συνεργασία.

Άρχισα να έχω προβλήματα στη λαλιά,στη φωνή, απο την εφηβεία οταν τότε ζώντας στην πόλη Αθήνα στη δικτατορία κυνηγούσαν τον πατέρα μου ο οποίος ηταν αναγκασμένος να κρύβεται  ως κομμουνιστής.Η αστυνομία ερχόταν τις νύχτες στο σπίτι και τον έψαχναν ακόμη και σ ένα μπαουλοντίβανο. Η αντίδραση μου ήταν να φεύγω απο το σπίτι και να περιπλανιέμαι στην πόλη γνωρίζοντας αγνώστους ανθρώπους πολλές φορές κοιμόμουν στα σπίτια τους. Τοτε λοιπόν άρχισαν τα προβλήματα στη λαλιά.Συχνα δεν μπορούσα να μιλήσω, έκλεινε η φωνή μου, κατι που συχνά μου συμβαίνει εως σήμερα. Τοτε αισθανόμουν οτι η πόλη έχανε τη λαλιά της μαζι μ, εμένα.

Μετά απο χρόνια στο εξωτερικό και τις σπουδές μου στην Αρχιτεκτονική η περιπλάνηση έγινε η μεθοδολογία ανάγνωσης της πόλης. Η περιπλάνηση βοηθάει στο ν’ ανακαλύψεις την φωνή-τις φωνες  της πόλης, Τα σημεία εκείνα στα οποία κρύβονται και να έρθεις σε επαφή μαζι τους.

Αρχικα  ήταν οι περιπλανήσεις στις παλιές βιομηχανικές περιοχές οπως στα Εργοστασια στον Πειραιά οπου μεσα απο την περιπλάνηση και το βιντεο εγινε η ανάγνωση ερμηνεια της περιοχης στο ερευνητικό «τα βιομηχανικά κτιρια και το περιβάλλον τους στον Πειραιά». και κατόπιν η ομαδα Aστικο κενο oμαδα για τα δικαιώματα τον χώρο και την πόλη. Περισσότερα…

HerMa Conference,Οι κοινότητες στο προσκήνιο Πρωτοβουλία για την αναδειξη της πολιτιστικής κληρονομιάς/Εργατουπαλληνικό κέντρο Ελευσίνας

 Η εισήγηση εξετάζει την σημασία της κοινότητας  σε σχέση με την πολιτιστική κληρονομιά και με την τέχνη. Πόσο σημαντικό είναι ;Πως μια κοινότητα υπερασπίζεται την πολιτιστική κληρονομιά; Πότε συμβαίνει αυτο ; Που; Και η ο καλλιτέχνης σε σχέση με την κοινότητα; Ποιά είναι τα όρια;Στην Ακαδημία Πλάτωνος η κοινότητα των κατοίκων υπερασπίστηκε τον τόπο και την μνήμη του  εναντια στην κατασκευή  του Μall και συνεχίζει. Η δράση της κοινότητας βασίζεται στο συν-αίσθημα και είναι  αποτελεσματική.

Η κοινότητα των κατοίκων μπορεί να φέρει άμεσα αποτελέσματα όταν ενεργοποιηθεί.Ο,η καλλιτέχνης  αναμειγνύεται με τους κατοίκους και με τις κοινότητες δημιουργεί δράσεις, στην περίπτωση της Νομαδικής Αρχιτεκτονικής  περπατητικές δράσεις όπως για το ποτάμι που χάθηκε στον Κηφισσό,στην Ακαδημια Πλάτωνος,στην περιπατητική διαδρομή απο το θεατρο Εμπρός διασχίζοντας την οδό Πανεπιστημίου κάνοντας στάσεις σε ιστορικά σημεία της πόλης.

Η καλλιτέχνης υπερασπίζεται την κοινότητα  και την πολιτιστική κληρονομιά του τόπου με τις “Αναγνώσεις, memoria γυναίκες στο βουνό»  που αφορά τις γυναίκες που αγωνίστηκαν για την αδύνατη επανάσταση που ήταν ο εμφύλιος στην Δυτική Κρήτη. Στις Αναγνώσεις μια ευρύτερη κοινότητα ενεργοποιήθηκε.

Ελένη Τζιρτζιλάκη

Διδακτωρ αρχιτέκτων-community artist Περισσότερα…

Η εισήγηση αυτή πραγματοποιήθηκε στον χώρο του Twixt Lub μετά απο πρόσκληση στις 30 /11/ 2019. Ανήκει στη σειρά διαλέξεων γύρω από την καλλιτεχνική έρευνα που διοργανώνεται στο TWIXTlab με σκοπό να αποτυπώσει ενδεικτικά όψεις του φαινομένου στην Ελλάδα σήμερα. Στο πλαίσιο της καταγραφής της καλλιτεχνικής έρευνας προσκεκλημένοι εικαστικοί καλλιτέχνες μίλησαν για το έργο τους απαντώντας σε ερωτήματα σχετικά με τους τρόπους παραγωγής και αναπαράστασης της γνώσης, καθώς και τους τρόπους αντιμετωπισής της καλλιτεχνικής έρευνας στο σύγχρονο καλλιτεχνικό, εκπαιδευτικό και πολιτικοκοινωνικό πλαίσιο στην Ελλάδα, σήμερα. 

Η σχετική έρευνα της ανθρωπολόγου και εικαστικού Ελπίδας Ρίκου και της ιστορικού τέχνης Κατερίνας Κωνσταντίνου εκπονήθηκε με την υποστήριξη του Κέντρου Έρευνας για τις Ανθρωπιστικές Επιστήμες και σε συνεργασία με το TWIXTlab, συμβάλλοντας στον δημόσιο διάλογο γύρω από την πολιτική και την ποιητική της καλλιτεχνικής έρευνας. Ευχαριστώ τη Σεβαστίάνα Κωνστάκη. Περισσότερα…

To κείμενο δημοσιεύτηκε στον κατάλογο της ελληνικής συμμετοχής στην 15^η Μπιενάλε Αρχιτεκτονικής της Βενετίας.

Η  Hannah Arendt στο κείμενό της με τίτλο “Εμείς οι πρόσφυγες”[1] αναφέρει: “Λοιπόν, είναι αλήθεια ότι αναζητούμε άσυλο αλλά δεν έχουμε διαπράξει καμιά πράξη και οι περισσότεροι από εμάς δεν ονειρεύτηκαν να έχουν κάποια ριζοσπαστική πολιτική άποψη” και συνεχίζει: ”Ακόμη και μεταξύ μας δεν μιλάμε για αυτό το παρελθόν. Αντ’ αυτού έχουμε βρει τον τρόπο μας να διαχειριζόμαστε ένα αβέβαιο μέλλον. Απ τη στιγμή που όλοι κάνουν σχέδια εύχονται κι ελπίζουν το ιδιο κάνουμε κι εμεις…”και τελειώνοντας: “Οι πρόσφυγες διωγμένοι από χώρα σε χώρα αποτελούν τη πρωτοπορία του λαού τους.” Αυτό που αποκαλύπτει είναι αυτή η ιστορική συνείδηση του πρόσφυγα. Περισσότερα…